لبه یاب فنری

لبه‌یاب، یک ابزار اندازه‌گیری دقیق برای یافتن موقعیت لبه‌ها و سطوح قطعه‌کار با دقت و سرعت بالا جهت شناساندن به دستگاه اندازه‌گیری مختصات در ماشین های ابزار به ویژه نوع CNC آنها است. لبه یاب انواع مختلف دارد که یکی از ارزان‌ترین و کارآمدترین آنها لبه یاب فنری یا مکانیکی است.

لبه‌یاب را می‌توان داخل سه نظام مته یا فشنگی بست (دقت در فشنگی بالاتر است) و ابزارگیر حامل آنرا به جای یکی از ابزارها‌ در سیستم تعویض ابزار قرار داد و به راحتی از آن استفاده نمود.

لبه‌‍یاب فنری دارای دو جز استوانه ای (پین مانند) سنگ خورده سخت شده است که توسط یک فنر به هم متصل شده‌اند و روی فنر با گریس محافظت شده است.

پین بالایی در ابزارگیر بسته می‌شود. چرخش اسپیندل موجب می‌شود پین پایینی به صورت لنگ شروع به دوران کند. با نزدیک شدن لبه‌یاب به قطعه‌کار و تماس پین پایینی با سطح قطعه‌کار، لنگی به مرور کمتر می‌شود تا زمانی که لبه قطعه کار دقیقا به اندازه شعاع پین پایینی با مرکز دوران فاصله داشته باشد؛ در این لحظه است که لنگی از بین میرود. هم مرکز شدن دو پین بالا و پایین را می‌توان از هم‌راستا شدنِ انعکاس نور روی سطح براق فلنج های مرتبط کننده دو پین تشخیص داد. نحوه لبه یابی در فیلم نشان داده شده است.

دقت لبه‌یاب فنری در محدوده ۰٫۰۱mm است. البته حصول به این دقت به مهارت اپراتور، سلامت لبه‌یاب و شرایط کاری بستگی دارد. در برخی گزارش ها آمده که با لبه‌یاب فنی با تمرین و تکرار می‌توان به دقت ۵ میکرون نیز دست یافت. البته بسیار دیده شده که توسط اپراتور کم مهارت یا لبه‌یابی که فنر آن تعویض شده، دقت بهتر از ۰٫۰۲mm قابل دستیابی نیست.

به منظور کارکرد درست و همچنین جلوگیری از وارد آمدن آسیب به لبه‌یاب، دور اسپیندل هنگام لبه یابی بایستی در محدوده ۴۰۰ تا ۶۰۰ دور در دقیقه باشد. در صورت چرخاندن لبه یاب با دور بالا یا جدا کردن و فاصله انداختن زیاد بین دو پین، فنر بیش از اندازه کشیده شده و فنریت خود را از دست داده و لبه‌یاب آسیب می بیند. البته فنر لبه‌یاب در کارکرد معمولی نیز دارای عمر کاری مشخصی بوده و بعد از اتمام عمر به سادگی قابل تعویض است و باز هم می توان با لبه یاب با دقتی نزدیک به دقت قبلی.

یکی از عواملی که روی دقت لبه‌یابی تاثیر می‌گذارد، آهن ربا شدن پین پایینی به واسطه تماس‌های مکرر با قطعات آهنی است که به غیر از چسبیدن پین لبه‌یاب به سطح قطعه‌کار، براده‌های ریز نیز به خود جذب کرده و باعث بی‌دقتی می‌گردد. برای رفع این مشکل، استفاده کننده هر چند وقت یکبار بایستی پین لبه‌یاب را با استفاده از دستگاه دی مگنت، غیر آهنربا کند یا اینکه از لبه یاب های با پین‌های ضد مغناطیسی از جنس‌های برنجی یا سرامیکی استفاده شود.